millivicdan.org - Geçen cumartesi İstanbuldaydık. Türkiye Yazarlar Birliği'nin ödül töreni vardı, ev sahipliğini Zeytinburnu belediyesi yaptı. Akşam döndük.

Tabiî İstanbul'a indiğimizden itibaren trafikte bir olağanüstülük olduğu anlaşılıyordu. Malûm, Yahya Kemal Beyatlı Kültür Merkezi Havalimanı'na yakın. Ödül törenine hiçbir devletlu gelemedi. Çünkü bir kaç saat sonra düğün veya nikâh vardı.

Dönüşte bizi görenler, düğün veya nikâhdan döndüğümüzü sanıp sorular sordular. Biz her ne kadar “davetli değildik” dediysek de, muhataplarımız pek ikna olmadı nedense...

İlle de davet edilmemiz gerekirmiş gibi bir intiba var demek ki! Tayyip Bey galiba bizi çocuklarından ilkinin nikâhına davet etmişti. Kadıköy'de bir yerdi.

Bir dostumuzla davete icabet etmek istedik, ama kalabalığı yarmak mümkün değildi. Tayyip Erdoğan o zaman sadece Belediye Başkanı idi, şimdi durum çok farklı.

Adı geçen kültür/gösteri merkezi 10 bin kişi alıyormuş”¦ Basın'da “düğün” yazan da var, “nikâh” da. Bu cemiyete “düğün” demek doğru değil galiba. Düğün aynı zamanda ziyafeti ve eğlenceyi gerektirir. Basından takip ettiğimiz kadarıyla bu çok kalabalık bir nikâh töreni...

İşe bakın ki, düğün/tügün eski Türkçe'de “dügüm, ba𔝠demek. Eskiden “akit, nikâh akdi” anlamına kullanılıyordu. Sonradan yemekli, eğlenceli toplantı anlamı kazanmış. Böylece “toy”un yerine geçmiş. Bir süre toy-düğün demişiz, sonunda toy en azından bizim lehçemizde unutulmuş, düğün kalmış. Nitekim dil ve edebiyatımızın erken dönem şaheserlerinden Dedem Korkud Kitabı'nda “Salur Kazan'ın tutsak olup oğlu Uruz çıkarduğu boyunu beyan eder” bölümünde, “Kazan, görklü çemene çadır, otak dikdürdü.

Yedi gün yedi gece toy düğün edüp yeme içme oldu...” deniliyor. İki insanın aile kurmak için bir araya gelmesi dünyanın her tarafında sevinç vesilesidir. Bu vesileyle aileler, yakınlar, dostlar bir araya gelir. Eğer düğün sahibi bir yöneticiyse, daha büyük kalabalıkların toplanması tabiidir. “Toy”un doymakla alâkası tahmin edilebilir her halde.

Toy, “ziyafet, şölen” demek. Orhun yazıtlarında hakanın, yani yöneticinin asli vazfesinin halkı doyurmak olduğu belirtiliyor.

Bu yüzden Türk devlet yöneticileri evlilik, doğum, zafer veya bir musibetin savulması gibi vesilelerle büyük toylar düzenlerlerdi. Hakan, her yıl bir veya iki defa ziyafet verir, bütün halkın davetli olduğu bu toyda yenilir, içilir ve hatta sonunda, sofradaki tabak çanak ne varsa kapışılırdı. Bunun farsçası “han-ı yağma”dır.

Selçuklular ve Osmanlılar da bu geleneği sürdürdüler. Kanunî Sultan Süleyman Mohaç zaferinden dönüşte Belgrad'da büyük bir toy düzenlemişti. Düğünlerin siyasi ilişkilerin geliştirilmesine vesile olduğu da görülebiliyor.

1. Murad'ın kızı Nefise ile Karamanoğlu Alaeddin'in beyin evlenmesi vesilesiyle yapılan düğün devlet yöneticilerinin, temsilcilerinin ve elçilerin katılmasıyla yapılmıştı. Osmanlı padişahlarının düğün merasimlerini anlatan çok sayıda “surname” yazılmıştır.

Düğünlerin 7 gün 7 geceden 40 gün 40 geceye kadar sürenleri var. Hatta 3. Murad'ın oğlu Mehmed için düzenlediği düğün 55 gün 55 gece sürmüş. Bazı düğünlerin Nakkaş Osman gibi, Levnî gibi üstad minyatürcüler tarafından tasvir edilmesi, dönemin yaşayışı, âdetleri ve giyim tarzı hakkında eşsiz resimlere sahip olmamız bakımından önemli.

Günümüzde bir devlet reisinin kızının nikâhı büyük kalabalıkla icra edilmesi dışında ihtişam unsuru taşımıyor. Buna rağmen muhalif cihetten eleştirilere maruz kalıyor. Aslında sadece nikâh değil, düğün de yapılmalıydı. (Tabii, şehid cenazelerinin geldiği bir dönemde bu hoş karşılanmazdı) Geniş halk kitlelerine, bilhassa fakirlere ziyafet çekilmeliydi. Belki de nikâhın tarafı olan aileler fakirlerin doyurulması için gerekeni yapmışlardır.

Nikâh törenine katılma konusunda muhalefet insaf dışı eleştiriler/saldırılar yaptı.

Kültürümüzde böyle insani durumlarla ilgili olarak takınılacak tavır açıktır: Hatta bu törene muhalif partilerin liderleri veya temsilcileri de katılmalıydı!